Αυτή είναι η ιστορία του εκπαιδευτικού παραρτήματος στη Μύκονο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών

Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) ιδρύθηκε το Γενάρη του 1837 και από το 1930 είναι αυτοτελές Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, ισότιμο προς το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η σχολή στοχεύει στην ανάπτυξη των καλλιτεχνικών δεξιοτήτων των φοιτητών, στην παροχή αναγκαίων θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων για τις εικαστικές τέχνες, ενώ συμβάλλει και στην κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη του τόπου.  

Οι εγκαταστάσεις της ΑΣΚΤ στεγάζονται στο παλιό εργοστάσιο υφαντουργίας με την επωνυμία «Σικιαρίδειον» επί της οδού Πειραιώς 256 στην Αθήνα. Εκεί πραγματοποιούνται τα εργαστήρια των φοιτητών, καθώς και τα θεωρητικά μαθήματα, αφού το 1991 ιδρύθηκε και το Τμήμα Θεωρητικών Σπουδών Τέχνης. 

“Δεν είναι τυχαία η επιλογή των τοποθεσιών των Καλλιτεχνικών Σταθμών. Οι θέσεις είναι προνομιακές. Έρχονται καλλιτέχνες για δημιουργία και έμπνευση και ο χώρος τους τα προσφέρει αυτά απλόχερα”.
-Παναγιώτης Γκιώκας

Ωστόσο, η ΑΣΚΤ διαθέτει και ξεχωριστούς Καλλιτεχνικούς Σταθμούς, που βρίσκονται σε σημεία με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος και μεγάλο ιστορικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον, όπως οι Δελφοί, η Μύθημνα (Μόλυβος) της Λέσβου, το Ρέθυμνο Κρήτης, η Ρόδος, η Ύδρα, το Τσεπέλοβο Ιωαννίνων και φυσικά, η Μύκονος. Οι Σταθμοί λειτουργούν ως οργανικά εκπαιδευτικά παραρτήματα με σκοπό τη συμπληρωματική εκπαίδευση των φοιτητών, τη διεξαγωγή ειδικών εργαστηρίων και την επέκταση των δραστηριοτήτων της ΑΣΚΤ στον εκπαιδευτικό και πολιτιστικό τομέα. Ο Παναγιώτης Γκιώκας, που εδώ και ορισμένους μήνες εργάζεται ως φύλακας του Σταθμού της Μυκόνου μας λέει χαρακτηριστικά «Όλοι οι καλλιτεχνικοί σταθμοί λειτουργούν ως κέντρα επίσκεψης και δημιουργίας για τους καλλιτέχνες. Δεν είναι τυχαία η επιλογή των τοποθεσιών των Καλλιτεχνικών Σταθμών. Και στην Ύδρα και στους Δελφούς, αλλά και φυσικά εδώ στη Μύκονο, οι θέσεις είναι προνομιακές. Έρχονται καλλιτέχνες για δημιουργία και έμπνευση και ο χώρος τους τα προσφέρει αυτά απλόχερα». 

Ο Καλλιτεχνικός Σταθμός της Μυκόνου δημιουργήθηκε το 1930 και από τότε λειτουργεί ως ένας χώρος έμπνευσης και δημιουργίας για τους καλλιτέχνες, που έχουν τη δυνατότητα να παράγουν έργο και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους. Ο Σταθμός παραμένει ανοιχτός για τους καλλιτέχνες κατά τη θερινή περίοδο, δηλαδή από τον Μάϊο μέχρι και τον Οκτώβρη. Σύμφωνα με τον εικαστικό και κάτοικο Μυκόνου, Βασίλη Καβουρίδη «Ο Σταθμός άνοιξε γύρω στο 1930 με παραχώρηση του οικοπέδου από τον Δήμο Μυκόνου. Ήταν μία εποχή που εκεί πέρα δεν υπήρχε τίποτα. Ήταν λίγο πιο πάνω από τη Χώρα της Μυκόνου, έξω από τον οικισμό. Πλέον έχει γίνει ένα με τη Χώρα. Στόχος ήταν να δοθεί το βήμα στον Έλληνα ζωγράφο να αναλύσει το ελληνικό φως και το ελληνικό τοπίο. Οπότε, δημιουργήθηκαν αυτοί οι Σταθμοί, όπου μπορούσε να έρχεται κάποιος καλλιτέχνης, να διαμένει και να παράγει έργο». 

“Ο Σταθμός άνοιξε γύρω στο 1930 με παραχώρηση του οικοπέδου από τον Δήμο Μυκόνου. Ήταν μία εποχή που εκεί πέρα δεν υπήρχε τίποτα. Ήταν λίγο πιο πάνω από τη Χώρα της Μυκόνου, έξω από τον οικισμό. Πλέον έχει γίνει ένα με τη Χώρα”
-Βασίλης Καβουρίδης

Στη Μύκονο ο χώρος αυτός ευδοκιμούσε κυρίως τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, εποχές κατά τις οποίες σπουδαίοι καλλιτέχνες -Έλληνες και ξένοι- βρέθηκαν εκεί. Από ένα σημείο και μετά, βέβαια, ο Σταθμός άρχισε να υπολειτουργεί, κυρίως λόγω κτιριακών προβλημάτων. Το 2014 έγινε ανακαίνιση και από τότε ξεκίνησε ξανά η λειτουργία του. «Μέχρι το 2014, ο Σταθμός υπολειτουργούσε. Έπειτα, έγινε μία σημαντική ανακαίνιση του κτιρίου και ξεκίνησε ξανά η λειτουργία του. Ωστόσο, δεν βλέπω πια τόσο μεγάλη δραστηριότητα. Σημαντικό παράγοντα αποτέλεσε και η πανδημία, καθώς τα τελευταία δύο χρόνια λόγω του κορωνοϊού το κτίριο ήταν σχεδόν εγκαταλειμμένο», προσθέτει ο Παναγιώτης Γκιώκας.  

“Δεν βλέπω πια τόσο μεγάλη δραστηριότητα. Σημαντικό παράγοντα αποτέλεσε και η πανδημία, καθώς τα τελευταία δύο χρόνια λόγω του κορωνοϊού το κτίριο ήταν σχεδόν εγκαταλειμμένο”
-Παναγιώτης Γκιώκας

Όλα αυτά τα χρόνια πλήθος καλλιτεχνών έχει επισκεφτεί το νησί των Ανέμων για να αξιοποιήσει τις ομορφιές του τόπου και την αύρα του. Το κτίριο βρίσκεται στην περιοχή Ρόχαρη, λίγο έξω από τη Χώρα της Μυκόνου σε ένα σημείο με πανοραμική θέα που βλέπει στη θάλασσα και στον Γιαλό. Ο Παναγιώτης Γκιώκας γνωρίζει πολύ καλά αυτό το μέρος και μας “ξεναγεί” με τον καλύτερο τρόπο: «Ο Σταθμός θυμίζει πραγματικά ησυχαστήριο. Βρίσκεται σε έναν χώρο τεσσάρων στρεμμάτων, με θέα τη θάλασσα και τον Γιαλό της Μυκόνου. Στον πρώτο όροφο βρίσκονται οι ξενώνες, ενώ ακριβώς από κάτω είναι τα εργαστήρια. Με λίγα λόγια, φιλοξενείται εδώ κάποιος καλλιτέχνης, διαμένει, εμπνέεται και δημιουργεί. Αρκετοί, μάλιστα, αφήνουν και ένα έργο τους πριν φύγουν, σαν παρακαταθήκη». 

“Τα τελευταία 5-6 χρόνια παραχωρείται στον Δήμο Μυκόνου από τη σχολή ο χώρος, ώστε να γίνουν διάφορες εκδηλώσεις”.
-Βασίλης Καβουρίδης

Παράλληλα, έχουν πραγματοποιηθεί στον Σταθμό και αρκετές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σύμφωνα με τον Βασίλη Καβουριδη «Τα τελευταία 5-6 χρόνια, ο συγκεκριμένος χώρος παραχωρείται από την ΑΣΚΤ στον Δήμο Μυκόνου, ώστε να γίνουν διάφορες εκδηλώσεις. Έχει γίνει εκεί η έκθεση του Κώστα Τσόκλη, στης οποίας το στήσιμο συμετείχα και εγώ, ενώ μία άλλη περίοδο είχε φιλοξενηθεί και μια έκθεση του Βαγγέλη Πελέκη με έργα του ζωγράφου Αλέξη Ακριθάκη». Και ο Παναγιώτης Γκιώκας έρχεται να συμπληρώσει πως «Πράγματι, από τότε που έγινε η ανακαίνιση, το 2014, πραγματοποιούνταν αρκετές περιοδικές εκθέσεις και εκδηλώσεις στον χώρο. Ο Δήμος, μάλιστα, οργάνωνε εκδηλώσεις, όπως για παράδειγμα συναυλίες. Ήθελε να αξιοποιήσει τον χώρο. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια δεν βλέπουμε πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις εδώ. Μακάρι να αξιοποιηθεί ο χώρος σύντομα». 

(Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες εποχής, είναι από το βιβλίο του Παναγιώτη Κουσαθανά “Ενθύμιον Μυκόνου”).