H παραδοσιακή μελόπιτα της Μυκόνου και το έθιμο με τους «Κουκουγέρους»
Η Μυκονιάτικη μελόπιτα είναι ένα γλυκό που κρύβει μέσα του όλη την παράδοση του νησιού: Από ντόπια υλικά, μέχρι αναμνήσεις από το παρελθόν, ήθη και έθιμα. Μια γνήσια Μυκονιάτισσα, μοιράζεται με το Mykonos Post τα μυστικά της μελόπιτας, αλλά και ένα ασυνήθιστο έθιμο με πρωταγωνιστές τους «Κουκούγερους».
Με πρώτη ύλη ένα ατόφιο μυκονιάτικο προϊόν, τη λεγόμενη τυροβολιά, το παραδοσιακό τυρί της Μυκόνου, η μελόπιτα είναι ένα γλυκό το οποίο έφτιαχναν ανέκαθεν οι Μυκονιάτισσες νοικοκυρές, κυρίως την περίοδο του Τριωδίου, αλλά και σε άλλες ιδιαίτερες περιστάσεις, όπως τα παραδισιακά τραπεζώματα στο σπίτι. Η «τέχνη» του συγκεκριμένου γλυκού περνά από γενιά σε γενιά, ενώ «μυρίζει» παράδοση. Τα συστατικά του απλά, ποιοτικά και πάνω απ’ όλα ντόπια, με την μυκονιάτικη τυροβολιά αλλά και το μέλι να πρωταγωνιστούν. Η μελόπιτα, ιδιαίτερα στο παρελθόν, ήταν ένα αναπόσπαστο κομμάτι στο μυκονιάτικο μενού, αλλά και ένα επιδόρπιο που ολοκλήρωνε το Μυκονιάτικο τραπέζι.
Facebook/ Λέσχη Γαστρονομίας Μυκόνου
Μελόπιτα με μέλι Μυκόνου
Όπως εξηγεί στο Mykonos Post η Πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Μυκόνου, Άννα Αθυμαρίτη, μια γυναίκα- ντόπια Μυκονιάτισσα- που γνωρίζει καλά τις παραδόσεις του τόπου, η εποχή της Αποκριάς επιλέχθηκε, διότι την περίοδο εκείνη γίνεται μεγαλύτερη παραγωγή της τυροβολιάς, του παραδοσιακού τυριού που παράγεται στην Μύκονο και βρίσκει κανείς μόνο εκεί. Το τυρί αυτό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαχταριστής μελόπιτας, της οποίας τα υλικά και τα χαρακτηριστικά θα αναφέρουμε παρακάτω. «Από την παραδοσιακή τυροβολιά φτιάχνουμε δυο πίτες στη Μύκονο. Η μια είναι η κρεμμυδόπιτα, η οποία βέβαια είναι η αλμυρή εκδοχή της, και από την άλλη φυσικά η μελόπιτα, η γλυκιά εκδοχή», αποκαλύπτει η κ. Αθυμαρίτη. Και όσο κι αν φαίνεται παράξενο,το νησί της Μυκόνου, όπως μας επιβεβαιώνουν οι ντόπιοι, είχε και εξακολουθεί να έχει μελίσσια. Ωστόσο, λόγω έλλειψης βλάστησης, αυτό δεν είναι αρκετό, ώστε να γίνεται εξαγωγή.
Facebook/ Dimitris Koutsoukos
“Οι νοικοκυρές παλιότερα, κερνούσαν μελόπιτα και τους ‘’κουκουγέρους’’, ήταν άνθρωποι οι οποίοι περνούσαν από τα σπίτια του νησιού μασκαρεμένοι. Αυτό ήταν το έθιμο”.
Αναμνήσεις που «μοσχοβολούν» μελόπιτα και παράδοση
«Θυμάμαι ότι σε όλα τα σπίτια η μελόπιτα φτιαχνόταν κατά βάση τις ημέρες της Αποκριάς. Όλες οι γιαγιάδες και οι μαμάδες, έμπαιναν στην κουζίνα για τη φτιάξουν και εμείς φυσικά τα παιδιά, μπλεκόμασταν ανάμεσά τους, ώστε να βοηθήσουμε και να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία του πατροπαράδοτου αυτού γλυκού. Κάναμε βέβαια και τις σκανταλιές μας και μετά η μητέρα μου μας κυνηγούσε. Αυτό που θυμάμαι έντονα είναι πως την έφτιαχναν οι γυναίκες, που κι εκείνες με τη σειρά τους την είχαν μάθει από τους προγόνους τους. Είναι μια τυπική, παραδοσιακή γλυκιά πίτα. Επίσης, φτιάχναμε τα λεγόμενα ‘’τσιμπητά’’, που ήταν μικρά μελοπιτάκια. Ουσιαστικά έχουν τη γέμιση της μελόπιτας- την τυροβολιά δηλαδή- σε μικρούς δίσκους ζύμης. Τα τσιμπάμε γύρω γύρω- εξ ου και το όνομα ‘’τσιμπητά’’- και μόλις ψηθούν, προσθέτουμε από πάνω μέλι και κανέλα. Από τα παιδικά μου κιόλας χρόνια, θυμάμαι τις γυναίκες του σπιτιού να φτιάχνουν μελόπιτες. Ξέραμε πως η μελόπιτα ήταν το κλασικό γλυκό που θα απολαμβάναμε τις Απόκριες, μαζί με τα μασκαρέματα», περιγράφει η Άννα Αθυμαρίτη.
Facebook/ Dimitris Koutsoukos
Η μελόπιτα ως αποκριάτικο γλυκό και οι «Κουκουγέροι»
Η μελόπιτα φτιάχνεται από όλες τις νοικοκυρές, φυσικά από τις μεγαλύτερες μέχρι τις μικρότερες σε ηλικία, αφού πρόκειται για μια παράδοση η οποία περνά από γενιά σε γενιά, από γιαγιά σε εγγονή, από μαμά σε κόρη και πάει λέγοντας. «Οι νοικοκυρές παλιότερα, κερνούσαν μελόπιτα και τους ‘’κουκουγέρους’’, άνθρωποι οι οποίοι περνούσαν από τα σπίτια του νησιού μασκαρεμένοι. Αυτό ήταν το έθιμο», εξηγεί η Άννα Αθυμαρίτη. Κύρια χαρακτηριστικά της μεταμφίεσης ήταν τα παλιά ρούχα, οι καμπούρες, τα μουτζουρωμένα πρόσωπα από τα τηγανόλαδα και τα καζάνια, δέρματα ζώων , ζωόμορφες μάσκες, κέρατα και άλλα. Το κουκουγερλίκι (μασκάρεμα) άρχιζε από την πρώτη βραδιά που έμπαινε το Τριώδιο έως την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς.
Facebook/ Λέσχη Γαστρονομίας Μυκόνου
“Όλες οι γιαγιάδες και οι μαμάδες, έμπαιναν στην κουζίνα για τη φτιάξουν και εμείς φυσικά τα παιδιά, μπλεκόμασταν ανάμεσά τους, ώστε να βοηθήσουμε και να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία του πατροπαράδοτου αυτού γλυκού”.
Πώς φτιάχνεται η μελόπιτα
Η μελόπιτα αποτελείται από το κλασικό ζυμάρι που φτιάχνεται για μια πίτα, ωστόσο μερικές νοικοκυρές προσθέτουν λίγο βούτυρο, ώστε να γίνει πιο σφολιατοειδές. Η γέμιση περιλαμβάνει ένα μείγμα του παραδοσιακού μυκονιάτικου τυριού, αυγά, ζάχαρη, μέλι και κανέλα. Στη συνέχεια, αφού η πίτα ψηθεί, όπως είναι ζεστή, οι νοικοκυρές την περιχύνουν με μέλι, έτσι ώστε να «ποτίσει» και να αποκτήσει γλυκιά γεύση και η ζύμη. Υπάρχουν μάλιστα γυναίκες οι οποίες το πάνε ένα βήμα παραπάνω και διακοσμούν τη μελόπιτα με σχέδια φτιαγμένα από ζυμάρι. Όπως μας εξηγεί η κ. Αθυμαρίτη, οι γυναίκες του Συλλόγου Γυναικών Μυκόνου δεν θα μπορούσαν να μην φτιάχνουν την παραδοσιακή μελόπιτα, ως στοιχείο της κουλτούρας του νησιού, την οποία μάλιστα έχουν παρουσιάσει και σε διάφορες εκδηλώσεις. «Όλες στον Σύλλογο ξέρουμε να την φτιάχνουμε και μάλιστα αρκετά καλά».