Η Τσικνοπέμπτη στη Μύκονο και τις Κυκλάδες

Η Tσικνοπέμπτη είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, περίοδος που οι άνθρωποι προετοιμάζονται για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα.

Σύμφωνα με το έθιμο, την Τσικνοπέμπτη στα σπίτια ψήνουν κρέας στη σχάρα, γεμίζοντας τον αέρα με τη μυρωδιά της τσίκνας. Με αυτό τον τρόπο, λοιπόν,  η συγκεκριμένη ημέρα του χρόνου, έχει αναδειχθεί ως μια από τις πιο αγαπημένες μέρες των απανταχού κρεατοφάγων, μέρα που τη γιορτάζουν με τις οικογένειες και τους φίλους τους, σε τραπέζια γεμάτα λαχταριστά κρεατικά. Οι νοικοκυρές από νωρίς το πρωί αρχίζουν να προετοιμάζουν τις ψησταριές και τα μπάρμπεκιου για τους γευστικούς μεζέδες που θα τιμήσουν το αποκριάτικο τραπέζι. Λουκάνικα, κοκορέτσι, εξοχικό, παϊδάκια, μπιφτέκια και κοντοσούβλι έχουν την τιμητική τους. Το κρασί ρέει άφθονο στα ποτήρια, ενώ οι σκοτούρες και οι έγνοιες της καθημερινότητας μένουν για λίγο στο παρσκήνιο.

Ήθη και έθιμα στις Κυκλάδες την ημέρα της Τσικνοπέμπτης

Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη. Μάλιστα, υπάρχουν ορισμένα κυκλαδίτικα νησιά που διατηρούν μέχρι σήμερα κάποια από αυτά τα έθιμα και τα αναβιώνουν κάθε χρόνο την ίδια ημέρα.

Στην Ιο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα. Στα χωριά της Νάξου την Τσικνοπέμπτη εμφανίζονται στους δρόμους νέοι με προσωπίδες, οι λεγόμενοι «Κουδουνάτοι», οι οποίοι έχουν γύρω από τη μέση τους κρεμασμένα κουδούνια και χορεύουν προκαλώντας έντονο θόρυβο, με τους ντόπιους να τους κερνούν αυγά. Στην Τήνο, στο καφενείο του χωριού Τριαντάρος, αναβιώνει το έθιμο του «Αποκριάτικου Χορού» και του «Αλφαβηταριού της Αγάπης». Οι χορευτές σχηματίζουν ένα κύκλο και εκ περιτροπής τραγουδούν περιπαιχτικούς στίχους ακολουθώντας, σύμφωνα με το πρώτο γράμμα κάθε στίχου, τη σειρά της αλφαβήτου. Η εκδήλωση συνοδεύεται από κεράσματα με τοπικά εδέσματα και γλυκίσματα. Στην Κύθνο οι εκδηλώσεις για την Αποκριά ξεκινούν από την Τσικνοπέμπτη, όπου ο κόσμος μαζεύεται στη Δρυοπίδα, φορώντας παραδοσιακές στολές και χορεύοντας τον μπάλο στα σοκάκια της περιοχής.

“Παλαιότερες δεκαετίες, περνούσες από τα χωριά και έβλεπες όλες τις αυλές και τους κήπους με κόσμο. Οικογένειες και φίλοι μαζεύονταν, έψηναν, έτρωγαν, έπιναν και η μουσική ακουγόταν σε όλο το χωριό”

Τσικνοπέμπτη στη Μύκονο

Μπορεί στη Μύκονο την Τσικνοπέμπτη να μην υπάρχει κάποιο ανάλογο έθιμο, αλλά ένα είναι το σίγουρο: Οι Μυκονιάτες ξέρουν από καλό φαγητό, συγκεκριμένα από καλό κρέας αλλά και από κρασί, οπότε δημιουργούν τα πιο απολαυστικά αποκριάτικα τραπέζια. Άλλωστε, τα τελευταία δύο χρόνια, λόγω του κορονοϊού, απαγορεύονταν οι εορταστικές εκδηλώσεις, καθώς και οι μεγάλες συγκεντρώσεις, οπότε όλος ο κόσμος γιόρταζε την Τσικνοπέμπτη σπίτι μαζί με τους αγαπημένους του.

Την Τσικνοπέμπτη, τα τοπικά κρέατα έχουν την τιμητική τους, τόσο στη Μύκονο, όσο και στα περισσότερα μέρη της χώρας, με τους κατοίκους της κάθε περιοχής να φτιάχνουν ένα τραπέζι γεμάτο από γευστικούς και ποιοτικούς μεζέδες. Οι αυλές των σπιτιών συνήθιζαν να γεμίζουν με κόσμο, που έψηνε στις ψησταριές, με αποτέλεσμα να γεμίζει τσίκνα όλη η ατμόσφαιρα. Ουσιαστικά, αυτή η τσίκνα ήταν και το «κάλεσμα» στους γείτονες, ώστε να περάσουν μια βόλτα για μεζέ.

Όπως μας λέει χαρακτηριστικά ο Μυκονιάτης Δημήτρης Κουτσούκος: «Παλαιότερες δεκαετίες, περνούσες από τα χωριά και έβλεπες όλες τις αυλές και τους κήπους με κόσμο. Οικογένειες και φίλοι μαζεύονταν, έψηναν, έτρωγαν, έπιναν και η μουσική ακουγόταν σε όλο το χωριό. Αυτές οι εικόνες πλέον δεν υπάρχουν, τουλάχιστον όχι τόσο έντονα. Ο κόσμος στη Μύκονο την Τσικνοπέμπτη μαζεύεται στα σπίτια, αλλά εκείνες τις εποχές μιλάμε για μικρά γλέντια που πραγματοποιούνταν σε κάθε άκρη του νησιού. Ήταν πολύ όμορφα».

Ακόμη μία κάτοικος του νησιού, που ζει μόνιμα στη Μύκονο πάνω από 40 χρόνια, αναφέρει στο Mykonos Post πως: «Πριν να γίνει η Μύκονος ένας παγκόσμιος τουριστικός προορισμός, δεν υπήρχαν πολλά μαγαζιά στο νησί. Οπότε, ο κόσμος την Τσικνοπέμπτη μαζευόταν στα σπίτια και συγκεκριμένα στις αυλές, όπου όλη η οικογένεια μαζί με φίλους έψηναν κρέατα, τα οποία έπειτα, συνοδεύονταν από διάφορα γλυκίσματα. Όταν άρχισαν να ανοίγουν περισσότερες ταβέρνες, υπήρχαν χρονιές που ο κόσμος τις επισκεπτόταν για την Τσικνοπέμπτη. Ωστόσο, ανέκαθεν στο νησί το μεγαλύτερο ποσοστό γιόρταζε αυτή τη μέρα στο σπίτι με τους αγαπημένους του. Αυτό που πάντα ξεχώριζε κάθε Τσικνοπέμπτη, ήταν η τσίκνα που σε έκανε να λαχταράς τα κρεατικά ακόμα και αν είχες ήδη γεμάτο στομάχι. Αν ήσουν τυχερός, έπεφτες πάνω σε κάποιο γλέντι με τσαμπούνες και τουμπάκια. Φέτος, εικάζω πως οι Μυκονιάτες θα περάσουν τη συγκεκριμένη μέρα σε πιο στενό οικογενειακό κύκλο».