Μιχάλης Ασημομύτης: «Στη Μύκονο είμαστε λίγο χωριανοί και λίγο κοσμοπολίτες»

Ο Μιχάλης Ασημομύτης είναι γέννημα-θρέμμα Μυκονιάτης, παρότι μεγάλωσε στην Αθήνα, αφού επέστρεψε νωρίς στο αγαπημένο του νησί. Οι μνήμες που έχει από τα καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας στη Μύκονο είναι τόσο έντονες, που ακόμη θυμάται το παιχνίδι στην άμμο και στις αυλές των σπιτιών του νησιού με τους φίλους του. Από το 2019 και παρότι ο ίδιος δεν ασχολείται με τον χορό, είναι Γραμματέας του Χορευτικού Συλλόγου «Ανεμόμυλοι», ο οποίος μετρά γύρω στα 50 μέλη και προβάλλει μέσα από τον χορό τη Μυκονιάτικη παράδοση, τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. Το Mykonos Post έκανε μια ενδιαφέρουσα κουβέντα μαζί του για όλα όσα θυμάται από τα παιδικά του χρόνια στη Μύκονο, τον τρόπο με τον οποίο έχουν αλλάξει οι συνθήκες στο νησί σε σχέση με το παρελθόν, αλλά και για το πολύ σημαντικό έργο του χορευτικού συλλόγου ως προς το σημερινό πολιτιστικό προφίλ του νησιού.

Ποια είναι η σχέση σας με τη Μύκονο;

Γεννήθηκα στη Μύκονο. Ωστόσο, μεγάλωσα στην Αθήνα αλλά μετά επέστρεψα ξανά στο νησί μου. Εδώ εργάστηκα και έκανα οικογένεια. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και όταν ήμουν παιδί στην Αθήνα, ερχόμασταν πάντα με την οικογένειά μου στους δικούς μας στη Μύκονο κυρίως τα καλοκαίρια.

Facebook/ Οι Ανεμόμυλοι- Πολιτιστικός Παραδοσιακός Χορευτικός Σύλλογος Μυκόνου

Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια στο νησί;

Για τους ανθρώπους σαν εμένα, που τα πρώτα χρόνια της ζωής μας ήταν τις δεκαετίες ’60 με ’80, η επαφή με τη Μύκονο ισούταν πρώτα με την επαφή με τους μεγαλύτερους ανθρώπους του νησιού. Παππούδες, γιαγιάδες, θείους, ανθρώπους της γειτονιάς. Είχαμε λοιπόν μια επαφή και παίρναμε μια γερή γεύση από έναν κόσμο πλήρη και λειτουργικό, αλλά που σιγά-σιγά «έσβηνε». Με έναν κόσμο διαφορετικό δηλαδή από αυτόν που βλέπαμε στην πόλη. Ήταν πολύ πιο απλός και άμεσος, πολύ λιγότερο καταναλωτικός και ανταγωνιστικός, πιο αληθινός κι αγνός θα έλεγα. Βιώναμε ένα περιβάλλον ανθρώπινο, φιλικό και καθαρό, ειδικά το καλοκαίρι, σε όλες τις διαστάσεις του, με το οποίο είχαμε άμεση επαφή: Με τον αέρα, το φως, τη σκιά, το καλάμι και το φρύανο, την άμμο, το χώμα, τον ασβέστη. Σαν παιδιά παίζαμε και κυριολεκτικά κυλιόμασταν πάνω στα στοιχεία αυτά, στην άμμο όπως και στα ασβεστωμένα πεζούλια του νησιού. Μοσχοβολούσαν όλα, τα φρέσκα στάχυα, οι ντομάτες, τα ψάρια, το γάλα, τα στρωσίδια. Και ήταν όλα ακίνδυνα. Η αίσθηση αυτή ήταν πολύ έντονη και απίστευτα ευχάριστη.

Ποιο μέρος του νησιού θυμάστε περισσότερο από τα παιδικά σας χρόνια στο νησί;

Γνώρισα μεγαλώνοντας την Άνω Μερά, επομένως από εκεί είναι και οι περισσότερες αναμνήσεις μου. Τη Χώρα τη γνώριζα ελάχιστα ως παιδί. Όταν ήμουν πια έφηβος, κάναμε τα μπάνια μας στις πιο κοντινές παραλίες και μάλλον πολλές πεζοπορίες, με παρέες συνομηλίκων. Λίγοι είχαν τότε μηχανάκια. Ξεκινούσαμε μέρα ή βράδυ δηλαδή από το Μοναστήρι, 8-12 άτομα, και φτάναμε στο Καλό Λιβάδι, στον Καλαφάτη, στα Διβούνια και γυρίζαμε, κάναμε βόλτες στη Μαού, στα Χάλαρα, στο Παλιόκαστρο και στο Μοροέργο, και άλλα τέτοια όμορφα πράγματα.

Τι διαφορές εντοπίζετε στη Μύκονο του 2022 σε σχέση με τη Μύκονο που ζήσατε εσείς ως παιδάκι;

Από τότε έχει περάσει μισός και πλέον αιώνας, οπότε καταλαβαίνετε ότι το ένα βίωμα από το άλλο απέχουν πολύ. Πλέον, ζούμε μια ζωή απολύτως βασισμένη επάνω σε καταναλωτικά πρότυπα, υπάρχει τόσο έντονη τουριστική, οικιστική και συνεπώς οικονομική ανάπτυξη στο νησί (με μεγάλη σε έκταση ‘αστικοποίηση’), γεγονός το οποίο είναι καλό από τη μια πλευρά, καθώς δίνει δουλειά σε πολύ κόσμο: Η μικρή Μύκονος πλέον είναι ένα σημαντικό «ταμείο», για το κράτος, για τους ντόπιους και για τους εκατοντάδες επιχειρηματίες και απλούς εργαζόμενους ανθρώπους που έρχονται εδώ κάθε χρόνο για να δουλέψουν, από άλλες περιοχές, ακόμα κι από το εξωτερικό. Είναι ένας τόπος στον οποίο ο καθένας καταφθάνει και προσπαθεί να αναπτύξει την όποια οικονομική του δραστηριότητα με κύριο σκοπό το κέρδος. Δεν μοιάζει να τον ενδιαφέρει σε πρώτο τουλάχιστον επίπεδο η ποιότητα ζωής, στην… σκανδιναβική της εκδοχή. Το περιβάλλον υποφέρει, οι υποδομές ποτέ δεν επαρκούν, ο χώρος στενεύει, ο χρόνος συμπιέζεται, ο ύπνος δεν φτάνει. Ωστόσο, επειδή είναι ένας μικρός τόπος με μια τοπική κοινωνία σε μετάβαση, διατηρούνται ακόμη οι παραδοσιακοί οικογενειακοί και φιλικοί δεσμοί, παραδόσεις και συνήθειες επιβιώνουν, όχι λειτουργικά πια, αλλά συναισθηματικά, ως στοιχεία του παρελθόντος που πάντα νοσταλγούμε. Είμαστε, για να το πω πιο απλά, με το ένα πόδι στον παλιό κόσμο και με το άλλο στον καινούργιο. Είμαστε λίγο χωριανοί και λίγο κοσμοπολίτες, εγώ έτσι το αντιλαμβάνομαι.

Facebook/ Οι Ανεμόμυλοι- Πολιτιστικός Παραδοσιακός Χορευτικός Σύλλογος Μυκόνου

“Η Μύκονος είναι ένα σημαντικό «ταμείο», όχι μόνο για τους ντόπιους, αλλά και για τους εκατοντάδες ανθρώπους που έρχονται κάθε χρόνο για να δουλέψουν από άλλες πόλεις και περιοχές”

Πώς βρεθήκατε ξανά στο νησί εφόσον μεγαλώσατε στην Αθήνα;

Πήγα σχολείο στην Αθήνα, μετά κάποιες σπουδές, στρατός. Στη συνέχεια, όμως, επέστρεψα εδώ για λόγους εργασίας. Δούλεψα 30 συναπτά χρόνια χρόνια στον Δήμο Μυκόνου (ως το 2019), πολύ σημαντική εμπειρία για πολλούς λόγους. Από σπουδές, έχω κάνει νέος μια σχολή με γνωστικό αντικείμενο τα Επαγγέλματα του Βιβλίου στη Γαλλία και μετά, αρκετά αργότερα, πήρα πτυχίο από το ΕΑΠ στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (Ευρωπαϊκός πολιτισμός). Πλέον, είμαι συνταξιούχος.

Όσον αφορά τον Χορευτικό Σύλλογο «Ανεμόμυλοι», πως προέκυψε η συνεργασία σας;

Μπήκα στον Σύλλογο μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2019. Ωστόσο, ο Σύλλογος δραστηριοποιείται από το 2016, έχοντας προϋπάρξει ως χορευτική ομάδα. Μετά από διεργασίες ωρίμανσης, κατέληξε τότε να επισημοποιηθεί ως Σωματείο. Εγώ προσωπικά δεν είμαι χορευτής, ωστόσο 3-4 μέλη της οικογένειάς μου είναι χορευτές, κι αυτό ήταν αφορμή να εμπλακώ και εγώ στις εκλογές και βρίσκομαι τώρα στο διοικητικό συμβούλιο ως Γραμματέας. Με ενδιέφερε, πέραν της ψυχαγωγικής, η κοινωνική – πολιτιστική πλευρά της ζωής και της δράσης του Συλλόγου.

Πόσο σημαντικό ρόλο έχει ο Σύλλογος στη διατήρηση της παράδοσης του νησιού;

Κάθε τοπικός Πολιτιστικός Σύλλογος έχει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Και έχουμε αρκετούς. Ο δικός μας Σύλλογος έχει εστιάσει στην εκμάθηση και διάδοση των παραδοσιακών χορών. Με «μαγιά» λοιπόν τους μυκονιάτικους παραδοσιακούς χορούς, έχει καταφέρει να «ανοιχτεί» με τη βοήθεια άξιων χοροδιδασκάλων και με την παρακολούθηση σεμιναρίων που κάνει κατά καιρούς, τόσο ώστε να αποκτήσει εμπειρία και επαφή με τις χορευτικές παραδόσεις άλλων περιοχών της Ελλάδας. Οι χορευτές μας έχουν διδαχθεί χορούς της Μακεδονίας, της Κρήτης, της Θράκης, του Πόντου, της Ηπείρου, της Μικρά Ασίας και από πολλά ακόμα μέρη. Με αυτά τα εφόδια, αλλά και την ιδιαίτερη μουσικοχορευτική τους προίκα, οι χορευτές μας έχουν συμμετάσχει σε πολλές εκδηλώσεις τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό – προ κορονοϊού εννοείται. Στο εξωτερικό έχουν ταξιδέψει τρεις με τέσσερις φορές.

Facebook/ Οι Ανεμόμυλοι- Πολιτιστικός Παραδοσιακός Χορευτικός Σύλλογος Μυκόνου

“Την δεκαετία του ’60 με ’80, η επαφή με τη Μύκονο ισούταν με την επαφή με τους μεγαλύτερους ανθρώπους του νησιού. Παππούδες, γιαγιάδες, θείους, ανθρώπους της γειτονιάς”

Πόσα άτομα απαριθμεί ο συγκεκριμένος σύλλογος;

Είμαστε συνολικά γύρω στα 50 άτομα και οι πιο έμπειροι χορευτές είναι τουλάχιστον 20 με 25. Υπήρχε τμήμα για παιδιά, ωστόσο η συμμετοχή των παιδιών έχει σημαντικά μειωθεί λόγω κορονοϊού, καθώς υπήρχε ένας δικαιολογημένος φόβος από την πλευρά των γονέων. Είχαμε λοιπόν παιδικό τμήμα, τμήμα αρχαρίων και τμήμα προχωρημένων. Τα μαθήματα, εκτός του παιδικού τμήματος, συνεχίζονται όσο μας το επιτρέπουν οι συνθήκες, με τα απαραίτητα μέτρα βέβαια. Προσπαθούμε να διατηρούμε ένα σταθερό πρόγραμμα στις πρόβες και να δουλεύουμε πάνω σε ορισμένες παρουσιάσεις που σκοπεύουμε να κάνουμε στο μέλλον.

Τι έχετε στο πρόγραμμά σας, καλώς εχόντων των πραγμάτων;

Θέλουμε να κάνουμε μια εκδήλωση που να είναι αφιερωμένη στη Μικρασιατική χορευτική παράδοση, αν όλα πάνε καλά, τον Μάιο. Να θυμίσω ότι είχαμε ξεκινήσει -προ κορονοϊού- μόνοι μας, μια ετήσια φεστιβαλική εκδήλωση. Φέτος, θα την ονομάσουμε 5ο φεστιβάλ, μετά από τέσσερις όμοιες που προηγήθηκαν. Θα είναι πάλι η κεντρική ετήσια εκδήλωσή μας, μετά από την αναγκαστική διετή διακοπή. Με αφορμή τη συγκεκριμένη εκδήλωση, θα ήθελα να αναφέρω πως το θεματικό ημερολόγιο, το οποίο εκδίδει ο Σύλλογος κάθε χρόνο, για το 2022 είναι αφιερωμένο στην Μικρά Ασία και στις σχέσεις του νησιωτικού μας χώρου με τη Μικρά Ασία.

Facebook/ Οι Ανεμόμυλοι- Πολιτιστικός Παραδοσιακός Χορευτικός Σύλλογος Μυκόνου

Ποιες δράσεις και εκδηλώσεις του Συλλόγου «Ανεμόμυλοι» έως τώρα θεωρείτε πιο σημαντικές για τον πολιτισμό του νησιού;

Το τι κάνει ένας τέτοιος Σύλλογος και κυρίως γιατί το κάνει, θα έχει πιστεύω να κάνει με την αναζήτηση του στίγματός μας (με την αναζήτηση και τον αυτοπροσδιορισμό μας) ως πρώην αγροτικής κοινωνίας της οποίας υπήρξαμε μέλη, και η οποία κοινωνία μεταλλάσσεται γρήγορα σε κάτι πολύ διαφορετικό, που δεν είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε και να αποδεχτούμε.

Ο κατάλογος με τις όντως σημαντικές δράσεις μας, αναλόγως του μεγέθους μας, είναι μακρύς, ωστόσο μπορούμε να αναφέρουμε ενδεικτικά: Στο πλαίσιο της παρουσίασης της μουσικοχορευτικής (και γαστρονομικής!) μας παράδοσης και της εν γένει προβολής του τόπου μας, ο Σύλλογός μας πριν από τέσσερα περίπου χρόνια, πραγματοποίησε ένα πολυήμερο ταξίδι στη νοτιοανατολική Κίνα (Σαγκάη, Ναντζίνγκ). Εξαιρετική επιτυχία, με πολύ θερμή υποδοχή, επαφές με επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό κλπ., κάτι πολύ σημαντικό τόσο για τον σύλλογο, όσο και για τη γνωριμία μιας μεγάλης μακρινής αγοράς με το νησί μας. Από εκεί και πέρα έχουν πραγματοποιηθεί και άλλες συναντήσεις και συμμετοχές σε φεστιβάλ εντός Ευρώπης, όπως για παράδειγμα το 2018 στην Πράγα. Και φυσικά έχουμε συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ εντός Ελλάδος, στην Αθήνα, τη Σύρο, την Πάρο, τη Σάμο και άλλες ακόμη περιοχές. Αντίστοιχα, έχουμε αναπτύξει συνεργασίες με σημαντικούς φορείς και μεμονωμένους καλλιτέχνες, για περαιτέρω ανταλλαγές μέσω εκδηλώσεων.

Επίσης, στο πλαίσιο αυτό, έχουμε καλλιεργήσει καλές σχέσεις με τον φορέα ‘Όμιλος Πειραιώς και Νήσων για την UNESCO, ένα μεγάλο σωματείο που έχει κάτω από την «ομπρέλα» του άλλους χορευτικούς συλλόγους στο Λεκανοπέδιο, και ετοιμάζουμε και μια συνεργασία μαζί τους για φέτος. Επιπλέον, καθιερώσαμε την έκδοση του ετήσιου θεματικού ημερολογίου, με καλλιτεχνικό ή ιστορικο-επετειακό περιεχόμενο. Το περσινό με φωτογραφίες των μελών μας με παραδοσιακές φορεσιές, ήταν αφιερωμένο στα 200 χρόνια από την Επανάσταση. Το προηγούμενο ήταν αφιερωμένο σε εικαστικούς από τη Μύκονο ή που ζούν και δουλεύουν στη Μύκονο, στη συνέχεια μιας εικαστικής έκθεσης που διοργάνωσε τότε η ζωγράφος Μαρίνα Πετρή. Έχουμε διοργανώσει εξάλλου και δύο δικές μας εκθέσεις φωτογραφίας, ενώ συμμετείχαμε ενεργά στην ταινία ‘ΜΑΝΤΩ’ του Αντώνη Θεοχάρη Κιούκα. Αλλά συμμετέχουμε και σε θρησκευτικές εκδηλώσεις, σε τηλεοπτικές παραγωγές, σε περιβαλλοντικές και φιλανθρωπικές δράσεις κ.ά. Χαρακτηριστικά πέρυσι αναλάβαμε σε συνεργασία με τη ΚΔΕΠΠΑΜ το άσπρισμα του φάρου του Αρμενιστή, για τον ευπρεπισμό και την ανάδειξη του σημαντικού αυτού μνημείου. Συμμετέχουμε στις ομάδες της Περιφέρειας για την ανάδειξη των παλιών μονοπατιών, σε πρωτοβουλίες για την ανάδειξη της τοπικής γαστρονομίας κλπ.

“Προσπαθούμε να διατηρούμε ένα σταθερό πρόγραμμα προβών και να δουλεύουμε πάνω σε ορισμένες παρουσιάσεις που σκοπεύουμε να κάνουμε στο μέλλον”

Έχουμε λοιπόν και καλλιεργούμε σχέσεις με τοπικούς και υπερτοπικούς φορείς, καθώς και με άλλους συλλόγους στο πλαίσιο κοινών εκδηλώσεων (πχ. με την Περιφέρεια και το Δήμο, το Γρυπάρειο και την ΚΔΕΠΠΑΜ, με την Αδελφότητα Ανωμεριτών κλπ.). Ειδικότερα, η ΚΔΕΠΠΑΜ μας φιλοξενεί κάθε χρόνο στην δημοτική πινακοθήκη, ενώ το Γρυπάρειο (ΠΑΚΟ ‘Γ. ΑΞΙΩΤΗΣ’) μας περιλαμβάνει πάντα ως συμμετέχοντες στις διοργανώσεις του, φεστιβάλ κλπ. Πέρυσι, συμμετείχαμε και εμείς στην κεντρική εκδήλωση για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.

Είναι αξιοσημείωτο το ότι ο Σύλλογος, ο οποίος ιδρύθηκε μόλις το 2016, παραμένει ο μόνος Σύλλογος στην κατηγορία του στη Μύκονο, ενώ οι άλλες χορευτικές ομάδες υπάγονται σε προϋφιστάμενους πολιτιστικούς φορείς, και προσπαθεί συνεχώς να διευρύνει το φάσμα των δραστηριοτήτων του και εκτός των τυπικών χορευτικών φεστιβάλ και των μαθημάτων παραδοσιακών χορών, με πρωτοβουλίες όπως αυτές που προαναφέραμε.

Facebook/ Οι Ανεμόμυλοι- Πολιτιστικός Παραδοσιακός Χορευτικός Σύλλογος Μυκόνου

Λίγο πριν το τέλος της κουβέντας μας με τον Μιχάλη Ασημομύτη, ο Πρόεδρος του Συλλόγου «Οι Ανεμόμυλοι», Παναγιώτης Γαλάτης, θέλησε κι εκείνος να κάνει μια δήλωση σχετικά με το σημαντικό έργο αυτού του Συλλόγου: «Ο Σύλλογος έκανε ένα πολύ ωραίο ξεκίνημα και πιστεύω πως θα πάει ακόμη καλύτερα, παρά τις αντίξοες συνθήκες που μας περιορίζουν σε ορισμένα πράγματα. Νομίζω πως ο Σύλλογος παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στο νησί. Προσπαθεί να εξευγενίσει και να «λιμάρει» τον νεοπλουτισμό της Μυκόνου ώστε να αναδείξει την άλλη πλευρά της Μυκόνου, την πιο ουσιαστική, την απόλαυση της ζωής με την καλή έννοια, μέσω της ψυχαγωγίας και της τέχνης. Εμείς ξεκινήσαμε διότι αγαπάμε τον χορό και την παράδοση του τόπου μας, το είχαμε μέσα μας και  φτιάξαμε μια ομάδα, η οποία προτού το καταλάβουμε, έφτασε να είναι αυτό που είναι σήμερα.