Τα παρατσούκλια της Μυκόνου

Τα παρατσούκλια από ντόπιο σε ντόπιο είναι μια συνηθισμένη πρακτική της ελληνικής επαρχίας που κρατά μέχρι και σήμερα, ακόμη και αν ο κόσμος στα μεγάλα αστικά κέντρα δεν το γνωρίζει. Ιδιαίτερα σε νησιά και χωριά, όπου ο κοινωνικός κύκλος είναι ιδιαίτερα στενός και περιορισμένος, εκεί όπου όλοι οι ντόπιοι γνωρίζονται μεταξύ τους, χαιρετούν και ανοίγουν τα σπίτια τους στη γειτονιά, το να βγάλουν ένα παρατσούκλι που τελικά, μέσα στα χρόνια μπορεί να γίνει ακόμη και το επίθετο μιας οικογένειας, είναι κάτι που γίνεται κατά κόρον. Η Μύκονος, φυσικά, δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

“Όλοι μας έχουμε ένα παρατσούκλι στο νησί” -Δήμητρα Νάζου

Με φαντασία δίχως όρια

Ανέκαθεν, οι Μυκονιάτες συνήθιζαν να φωνάζουν τους συντοπίτες τους με διάφορα παρατσούκλια που τους έβγαζαν στην καθημερινότητα. Ορισμένα από αυτά τα παρατσούκλια είχαν να κάνουν με το επάγγελμα, κάποια με την εμφάνιση, κάποια με την ιδιότητα, με την οικογενειακή ή οικονομική κατάσταση και πολλά ακόμη. Στο θέμα «παρατσούκλι» η φαντασία του Μυκονιάτη δεν είχε ποτέ όρια. Πολλές φορές και ειδικά στο παρελθόν, τα παρατσούκλια δίνονταν στους ανθρώπους χάριν αστεϊσμού, όμως στο τέλος κατέληγαν να είναι τα ονόματα με τα οποία απευθυνόταν ένας Μυκονιάτης στον άλλο. Παρότι τα παρατσούκλια έκαναν την εμφάνισή τους στο νησί εδώ και πολλά χρόνια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν πλέον μια παράδοση του τόπου και ένα στοιχείο λαογραφίας, το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα. Μολονότι διανύουμε τις πρώτες μέρες του 2022, στη Μύκονο- και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας- θα ακούσεις πολλές φορές παρατσούκλια, αντί για επίσημα ονόματα. Κάποια μάλιστα, μέσα στα χρόνια μεταδόθηκαν από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά και κατέληξαν να είναι τα επώνυμα διαφόρων οικογενειών. Όσο για το πόσοι έχουν παρατσούκλια στη Μύκονο; Όπως αναφέρουν Μυκονιάτες στο Mykonos Post, έχουν όλοι οι κάτοικοι, κυρίως οι παλιοί. «Όλοι μας έχουμε ένα παρατσούκλι στο νησί», αποκαλύπτει η Δήμητρα Νάζου, μια γυναίκα η οποία έχει συνδεθεί άρρηκτα με τα πολιτιστικά δρώμενα και τη λαογραφία του νησιού.

Παρατσούκλια που γνωρίζουμε και ακούμε στο νησί μέχρι και σήμερα

Σήμερα γνωρίζουμε ουκ ολίγα παρατσούκλια στη Μύκονο, τα οποία έχουν προκύψει από διάφορες ιδιότητες και ιστορίες των ανθρώπων τους οποίους συνοδεύουν και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι το παρατσούκλι του «Καρμπόνη». Έχει μεταφερθεί από γενιά σε γενιά και προέρχεται από κάποιον ο οποίος δούλεψε στην Αμερική ως θερμαστής. Προέκυψε μάλιστα από το ιταλικό «carbone» που σημαίνει κάρβουνο και εν τέλει έγινε οικογενειακό παρατσούκλι. Άλλο ένα ιδιαίτερο παρατσούκλι της Μυκόνου, είναι αυτό του «Μπέμπη», το οποίο προέκυψε από κάποιον ο οποίος ήταν μικρότερος σε ηλικία από τη σύζυγό του και οι ντόπιοι συνήθιζαν να λένε πως «αυτός μπροστά σε εκείνη είναι μπέμπης». Έτσι και έμεινε.

Στο νησί ακούγονται επίσης μέχρι και σήμερα τα παρατσούκλια «Μάγκας», «Μπαλτάς», «Μπαμπέλης», «Μέγας» και πολλά, πολλά ακόμη.

«Μαδούπας», λεγόταν ένας Μυκονιάτης λόγω του ότι δεν έχει μαλλιά και έτσι ονομάστηκε όλη του η οικογένεια, ενώ το «Άχταμπος» που μπορεί να ακούσει κάποιος στο νησί, έχει να κάνει με το ρήμα «χταμπιέμαι» όπως λέγεται στη Μύκονο και σημαίνει ότι δεν νευριάζω, δεν «χτυπιέμαι». Επίσης, στο νησί των ανέμων είναι γνωστό και το παρατσούκλι «Μαούνας» (που έχει να κάνει με τη γνωστή βάρκα), «Αλόγιστος», αλλά και «Αγέλαστος», που προήλθε από ειρωνικό αστείο στο νησί, για κάποιον ο οποίος γελούσε συνεχώς. Ενδιαφέρον έχει επίσης το παρατσούκλι «Ρούχος», για κάποιον ο οποίος φορούσε συνεχώς καινούργια ρούχα, αλλά και το «Φτωχός» (ειρωνικά, για κάποια ευκατάστατη οικογένεια).

Τα γνωστά, επίθετα πια, «Κουκάς» και «Ασημομύτης» προήλθαν επίσης από παρατσούκλια. Το πρώτο έχει να κάνει με τα γνωστά κουκιά και το δεύτερο λέγεται πως σχετίζεται με τη Βυζαντινή εποχή, που έκοβαν τη μύτη σε ανθρώπους και σε αντικατάστασή της, τους τοποθετούσαν μια από ασήμι. Στο νησί ακούγονται επίσης μέχρι και σήμερα τα παρατσούκλια «Μάγκας», «Μπαλτάς», «Μπαμπέλης», «Μέγας» και πολλά, πολλά ακόμη.