Αρμενιστής: Ο θρυλικός φάρος της Μυκόνου και η ιστορία του Βρυκόλακα

Βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή «Φανάρι» σε ένα λόφο που παλιά ονομαζόταν Βουρβούλακας, δηλαδή βρικόλακας. Θα εξηγήσουμε στη συνέχεια το λόγο. Σε μια μοναδική τοποθεσία, ο Αρμενιστής, ο Φάρος της Μυκόνου, αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών από όλο τον κόσμο για τη μοναδική θέα από το σημείο, αλλά και την ιστορία του.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Το 1890 αποφασίστηκε και χτίστηκε από την Sauttter- Lemonnier ο Φάρος του Αρμενιστή, ο οποίος και εξοπλίστηκε με το πιο σύγχρονο φωτιστικό μηχάνημα της εποχής, που είχε εκτεθεί και βραβευτεί ένα χρόνο πριν, στη διεθνή έκθεση του Παρισιού.

Το Ναυάγιο και η δημιουργία του Αρμενιστή

Ο Αρμενιστής στην ουσία χτίστηκε μετά από ένα ναυάγιο, προκειμένου να αποφευχθούν στο μέλλον παρόμοια συμβάντα. Ήταν 1887, όταν το Αγγλικό ατμόπλοιο «Βόλτα» προσέκρουσε σε βράχια και εν τέλει βυθίστηκε. Το πλοίο έπλεε στο στενό πέρασμα Τήνου και Μυκόνου που ήταν αρκετά σκοτεινό. Επικρατούσε ομίχλη με αποτέλεσμα οι δύο κορυφές, ο «Προφήτης Ηλίας ο Βορνιώτης» και ο «Ανωμερίτης», να μοιάζουν με στεριά που χωριζόταν από θάλασσα. Ο κυβερνήτης του πλοίου το οδήγησε στην υποτιθέμενη θάλασσα και το πλοίο προσέκρουσε στα βράχια. Φυσικά από το συμβάν υπήρξαν θύματα. Ήταν 11 μέλη του πληρώματος, τα οποία πνίγηκαν. Έτσι, η κατασκευή ενός Φάρου ήταν πλέον αναγκαία.

Φωτογραφία από το αρχείο του Δημήτρη Κουτσούκου

Το 1890 αποφασίστηκε και χτίστηκε από την Sauttter- Lemonnier ο Φάρος του Αρμενιστή, ο οποίος και εξοπλίστηκε με το πιο σύγχρονο φωτιστικό μηχάνημα της εποχής, που είχε εκτεθεί και βραβευτεί ένα χρόνο πριν, στη διεθνή έκθεση του Παρισιού.

Στα τέλη του 19^ου αιώνα, βρισκόμασταν στην ‘έκρηξη’ της βιομηχανικής επανάστασης, οπότε και έκαναν την εμφάνισή τους νέες εφευρέσεις και νέες μέθοδοι, με σχετικές εκθέσεις να διοργανώνονται σε όλο τον κόσμο. Ο Φάρος του Αρμενιστή παρουσιάστηκε στη μεγάλη διεθνή έκθεση του 1889 που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι, οπότε και χάριν εντυπωσιασμού και πρωτοτυπίας, δημιουργήθηκε και ο Πύργος του Άιφελ.

Το κτίριο εκτός από το μηχανισμό, διέθετε δωμάτια για να μένουν οι φαροφύλακες, κουζίνα, τουαλέτα, βοηθητικούς χώρους και εσωτερική στέρνα. Το ύψος του είναι 19 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 184. “Στον Αρμενιστή υπήρξαν διάφοροι φαροφύλακες, οι οποίοι κάνανε βάρδιες, ώστε να βγάζουν κάτι επιπλέον. Τα χρόνια τότε ήταν φτωχά. Ήταν ένας από τους πιο μεγάλους Φάρους του Αιγαίου και ένας από τους παλιότερους στην Ελλάδα. Λειτουργούσε με την ενέργεια του ήλιου, λόγω του ότι τότε δεν υπήρχε ρεύμα και ήταν εξαιρετικά δυνατός “, εξηγεί στο Mykonos Post ο Μυκονιάτης, Δημήτρης Κουτσούκος.

Φωτογραφία από το αρχείο του Δημήτρη Κουτσούκου

“Στον Αρμενιστή υπήρξαν διάφοροι φαροφύλακες, οι οποίοι κάνανε βάρδιες, ώστε να βγάζουν κάτι επιπλέον. Τα χρόνια τότε ήταν φτωχά”. -Δημήτρης Κουτσούκος

Ο Φάρος λειτούργησε από το 1891 έως το 1983. Από τότε, μέχρι και σήμερα ο αρχικός μηχανισμός του βρίσκεται στον κήπο του Ναυτικού Μουσείου της Μυκόνου που στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό κυκλαδίτικο κτήριο του 19ου αιώνα, στο κέντρο της Μυκόνου, στη θέση Τρία Πηγάδια και εκτίθεται στο κοινό.

Ο Φάρος ως παρατηρητήριο των Γερμανών και η ελληνογερμανική φιλία

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, οι Γερμανοί κατέλαβαν τον Αρμενιστή και τον μετέτρεψαν σε παρατηρητήριο, εκμεταλλευόμενοι τη στρατηγική του θέση. Μετά το τέλος του πολέμου, Γερμανοί αξιωματικοί που αποχωρούσαν από τον φάρο, συνελήφθησαν από μία ομάδα νεαρών Μυκονιατών. Επρόκειτο για μια ομάδα που λεγόταν «Αέρας». “Ο Κώστας Ζουγανέλης, του οποίου ο πατέρας ήταν και φαροφύλακας στον Φάρο, με την ομάδα του (Νίκος Πολυκανδριώτης, Δημήτρης Μπέρτος, Νίκος Φιορεντίνος, Θεόδωρος Κοντούρης, Ελευθέριος Ασημομύτης, Μιχάλης Κουσαθανάς, Δημήτρης Στάης, […] Χανιώτης) αιχμαλώτησαν τους Γερμανούς και μετά από χρόνια, ένας από αυτούς έστειλε γράμμα στον Ζουγανέλη, που έλεγε ότι αναζητούσε τα αγόρια που τον είχαν συλλάβει γιατί ως αιχμάλωτος δεν ξαναβρέθηκε στο πεδίο της μάχης και έτσι σώθηκε η ζωή του, αφού κανονικά θα συνέχιζε τη θητεία του στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου χιλιάδες Γερμανοί έχασαν τη ζωή τους. Ο Ζουγανέλης του απάντησε και λίγο καιρό μετά οι δύο άντρες συναντήθηκαν”, αναφέρει ο κ. Κουτσούκος.

Φωτογραφία από το αρχείο του Δημήτρη Κουτσούκου

Ο Ζουγανέλης και η παρέα του έμειναν στην ιστορία με αφορμή το κατόρθωμά τους και μάλιστα πολλά χρόνια αργότερα, το περιστατικό αυτό έγινε η αφορμή για μια αληθινή φιλία μεταξύ του Γερμανού αξιωματικού και του Κώστα Ζουγανέλη, ο οποίος μάλιστα διετέλεσε Δήμαρχος Μυκόνου το 1974.

Φωτογραφία από το αρχείο του Δημήτρη Κουτσούκου

Ο Φάρος, αν και εγκαταλειμμένος σήμερα, αποτελεί πόλο έλξης των επισκεπτών του νησιού, αφού η θέση του προσφέρει μια μοναδική θέα και ευκαιρίες για πολλές και εντυπωσιακές φωτογραφικές λήψεις.

Ο θρύλος με τον Βρικόλακα

Σύμφωνα με μια θεωρία, η ονομασία του σημείου όπου βρίσκεται ο Αρμενιστής (Βρυκόλακας), έγινε για να τρομάζει τα παιδιά, ώστε να μην πλησιάζουν στα απότομα βράχια, που ήταν πολύ επικίνδυνα. “Θυμάμαι τα βράχια αυτά από παιδί, απ’ όταν πηγαίναμε με τον πατέρα μου για ψάρεμα. Είναι πάρα πολύ απότομα και επικίνδυνα, γι’ αυτό και ονομάστηκαν έτσι”, αποκαλύπτει ο κ. Κουτσούκος.

Ωστόσο, γνωστή είναι και μια άλλη ιστορία, σύμφωνα με την οποία κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο νησί το 1700, ο Γάλλος βοτανολόγος Joseph Pitton de Tournefort έμαθε για έναν νεκρό χωρικό ο οποίος επέστρεφε τα βράδια στη ζωή ως βρυκόλακας.

Φωτογραφία από το αρχείο του Δημήτρη Κουτσούκου

Μετά τη δολοφονία του από έναν άγνωστο κι ενώ εκείνος εργαζόταν σε χωράφια, ο άνδρας υποτίθεται πως έγινε βρυκόλακας, ο οποίος όμως ήταν ακίνδυνος. Τελικά, οι κάτοικοι απαλλάχθηκαν από αυτόν όταν τον πυρπόλησαν.

Ο Φάρος, αν και εγκαταλειμμένος σήμερα, αποτελεί πόλο έλξης των επισκεπτών του νησιού, αφού η θέση του προσφέρει μια μοναδική θέα και ευκαιρίες για πολλές και εντυπωσιακές φωτογραφικές λήψεις.

Με πληροφορίες από τον Μυκονιάτη, Δημήτρη Κουτσούκο, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά.