Παπά Γιώρης Ζουγανέλης: Η ιστορία του παπά της Μυκόνου που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ

Ο Γιώργος Ζουγανέλης γεννήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου του 1920 στην περιοχή του Αγίου Ευθυμίου στη Μύκονο. Αυτός ήταν και ο τόπος των γονιών του, Ιωάννη και Μαρίας, οι οποίοι φέρεται να είχαν μεγάλη περιουσία στο νησί. Οι δυο τους έζησαν και εργάστηκαν ως αγρότες και επιχειρηματίες, ενώ την προγονική τους κληρονομιά τη διέθεσαν στα παιδιά τους, την Αρχοντούλα, τον Δημήτρη και τον Γιώργο (σ.σ: μετέπειτα Παπά Γιώρη). Ο πατέρας του υπηρέτησε για πολλά χρόνια στους βαλκανικούς πολέμους και με την αποστράτευσή του εργάστηκε σκληρά για να διασφαλίσει το μέλλον της οικογένειας. Διατηρούσε ταβέρνα στον Άγιο Ευθύμιο, αποθήκη ξυλείας στον δρόμο του Αγίου Ευθυμίου, ενώ ταυτόχρονα βοηθούσε και τη σύζυγό του, που ασχολούνταν με την υφαντική. Συγχρόνως, είχε αναλάβει και τα κτήματά τους.

Η θυσία της μητέρας

Την παιδική του ηλικία την έζησε δίπλα στους γονείς του και τη γιαγιά -συνάμα και νονά του- Αρχοντούλα. Το 1926 γράφτηκε στο δημοτικό σχολείο Μυκόνου, από όπου και τελείωσε την πρωτοβάθμια εκπαίδευσή του το 1932. Έπειτα, η μητέρα του ήθελε να τον σπουδάσει, όμως ο πατέρας του προτιμούσε να τον κάνει γεωργό και να αναλάβει τις περιουσίες που διέθεταν. Ύστερα από επιμονή της μητέρας του, γράφτηκε στο εξατάξιο γυμνάσιο της Τήνου, που τότε ήταν ένα από τα καλύτερα σχολεία της Ελλάδας. Τα έσοδα της οικογένειας δεν έφταναν για να πληρώνουν την οικοτροφή του, για αυτό η μητέρα του πήρε την απόφαση να μεταβεί στην Τήνο και να μεταφέρει έναν από τους αργαλειούς που είχαν σπίτι τους. Έτσι, η ίδια εργαζόταν δώδεκα με δεκατέσσερις ώρες την ημέρα για να εξασφαλίσει τα προς το ζην, αλλά και τα έξοδα του γιου της. Όταν το 1938 ολοκλήρωσε τις σπουδές του, επέστρεψαν μαζί στη Μύκονο και αμέσως εγκατέστησαν στην περιοχή των Τριών Πηγαδιών τρεις αργαλειούς, δημιουργώντας μια επιχείρηση παραγωγής υφαντών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα σπίτια της Μυκόνου να προμηθετούν αργαλειούς. Εκατοντάδες αργαλειοί άρχισαν να γεμίζουν στα νοικοκυριά, με τις γυναίκες να υφαίνουν μέρα νύχτα.

“Μέλημά του ήταν η ανακούφιση των προβλημάτων των συνανθρώπων του και για αυτόν ακριβώς το σκοπό, μεριμνούσε για τη συγκέντρωση τροφίμων, δεμάτων και ρούχων για όσους είχαν ανάγκη”.

Ο πρώτος μισθός και ο πόλεμος

Έμεινε στο νησί και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να αξιοποιήσει τις σπουδές του, διότι ως απόφοιτος του εξαταξίου γυμνασίου είχε ισχυρές προοπτικές. Από το 1930 έως το 1940 ανέλαβε τα επιτελικά γραφεία της νεολαίας Μυκόνου, ενώ το 1939 με προτροπή του κοινοτάρχου, Κουζή Γεωργούλη και με τη συμπαράσταση του παιδικού του φίλου, Αντώνη Καμπάνα, προσλήφθηκε ως γραμματέας Β’ στην κοινότητα με μισθό 1000 δραχμών. Ήταν ιδιαίτερα χαρούμενος για αυτήν την εξέλιξη, όπως και οι γονείς του που κατάφεραν να τον έχουν κοντά τους. Όμως, ύστερα από λίγο διάστημα κηρύχτηκε ο πόλεμος και επιστρατεύτηκε. Τον Ιανουάριο του 1941 κλήθηκε στον στρατό ξηράς, όπου μετρούσε τις μέρες αντίστροφα για να γυρίσει πίσω στον τόπο του. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό, επανήλθε στον Δήμο Μυκόνου, προσφέροντας τις υπηρεσίες του στην κατοχή. Βασικό του καθήκον και επιθυμία του ήταν να σταθεί πλάι στον πονεμένο Μυκονιάτικο λαό.

Ο Παπά Γιώρης Ζουγανέλης είχε τη χαρά και την ευλογία να κάνει τέσσερα παιδιά, να φροντίσει τα τέσσερα εγγόνια του και να γνωρίσει επτά δισέγγονα.

Μια μεγάλη οικογένεια

Το 1946, με το τέλος του πολέμου, γράφεται στο Ανώτερο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής, με σκοπό να γίνει κληρικός. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1947, έχοντας τελειώσει το πρώτο έτος των σπουδών του, καλείται λόγω του εμφυλίου πολέμου, να παρουσιαστεί. Σταματά τις σπουδές του και κατατάσσεται ως γραμματέας – δακτυλογράφος στο στρατηγείο. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό, επεδίωξε να επανέλθει στη θέση του στον Δήμο Μυκόνου, χωρίς επιτυχία. Τότε είναι που παίρνει την οριστική απόφαση να τελειώσει τις σπουδές του στη Ριζάρειο. Ταυτόχρονα, προετοιμαζόταν και για τον γάμο του με τη Μαργαρίτα Σικινιώτη. Οι δυο τους παντρεύτηκαν τον Αύγουστο του 1950 και έπειτα οδηγήθηκαν στη Σύρο, όπου ο Παπά Γιώρης χειροτονείται στις 29 Οκτωβρίου του 1950 σε διάκονο από τον Μητροπολίτη Φιλάρετο και εγκαθίσταται στην Αθήνα προκειμένου να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Στις 11 Φεβρουαρίου 1951 αναλαμβάνει καθήκοντα εφημερίου και τελεί την πρώτη του θεία λειτουργία στον ιερό ναό Παναχράντου στις 18 Φεβρουαρίου του 1951. Παράλληλα με τις ιερατικές του υποχρεώσεις, μεγάλωναν και οι οικογενειακές, καθώς έχουν ήδη αποκτήσει με τη γυναίκα του το πρώτο τους παιδί, την Μαρία. Το 1952 ερχεται στον κόσμο ο γιός τους, Ιωάννης, ο οποιος αργότερα έγινε μοναχός και βαφτίστηκε Φιλόθεος. Το 1954 γεννήθηκε η κόρη τους Δήμητρα – Αρχοντούλα και το 1968 ο Εμμανουήλ.

Η ζωή του ως κληρικός

Από το 1951 έως το 1970, αναλαμβάνει τα εφημεριακά του καθήκοντα στο ναό Παναχράντου. Το 1970 είναι μια χρονιά κατά την οποία -λόγω κάποιων ειδικών συνθηκών που επικρατούσαν τότε στην εκκλησία της Μυκόνου- μετατίθεται στον Μητροπολιτικό Ναό της Ζωοδόχου Πηγής. Από το 1970 έως και το 2006, το έτος που συνταξιοδοτήθηκε, ανέλαβε διάφορα έργα αναπαλαίωσης και συντήρησης του ναού. Παράλληλα, η επιθυμία του από το 1952 να ασχοληθεί με τη θάλασσα τον οδήγησε στην απόφαση να παραγγείλει μια ξύλινη βάρκα, με το όνομα «Πανάχραντος». Όταν ο καιρός το επέτρεπε μετέβαινε με την οικογένειά του στη μικρή και μεγάλη Δήλο. Του άρεσε πολύ να ψαρεύει.Πολλοί φίλοι και συγγενείς τον παρέτρεψαν να γράψει ένα βιβλίο για τη ζωή και τη δράση του. Ικανοποιώντας το αίτημά τους προσπαθεί να εξιστορήσει όσα η μνήμη του διασώζει, παραθέτοντας στοιχεία από επίσημα έργα που διατηρεί στο αρχείο του. Ο Παπά Γιώρης είχε ασκήσει μεγάλο φιλανθρωπικό έργο στη Μύκονο. Μέλημά του ήταν η ανακούφιση των προβλημάτων των συνανθρώπων του και για αυτόν ακριβώς το σκοπό, μεριμνούσε για τη συγκέντρωση τροφίμων, δεμάτων και ρούχων για όσους είχαν ανάγκη. Το 2017 και σε ηλικία 97 ετών, ο Παπά Γιώρης Ζουγανέλης έφυγε από τη ζωή. Είχε την χαρά και την ευλογία να κάνει τέσσερα παιδιά, να φροντίσει τα τέσσερα εγγόνια του και να γνωρίσει επτά δισέγγονα.

“Επέλεξα να αναδείξω το έργο προσωπικοτήτων που, έμπρακτα ο κάθε ένας με τον τρόπο του, προσέφεραν κάτι σε αυτόν τον τόπο. Ένας από αυτούς ήταν και ο Παπα Γιώρης Ζουγανέλης”.

-Αντώνης Κιούκας

Ο Αντώνης Κιούκας για τον Παπά Γιώρη Ζουγανέλη

Το Mykonos Post επικοινώνησε με τον σκηνοθέτη Αντώνη Κιούκα, ο οποίος επισήμανε ορισμένους από τους λόγους για τους οποίους θέλησε να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή του Παπά Γιώρη Ζουγανέλη: «Έχω κάνει τρία ντοκιμαντέρ για προσωπικότητες της Μυκόνου που ξεχώρισαν. Για τη Βιενούλα, τη θρυλική υφάντρα της Μυκόνου που έμεινε στην ιστορία για τις δημιουργίες της, την Καλλιόπη, υπεύθυνη της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μυκόνου επί σαράντα χρόνια και θεία μου, καθώς και για τον Παπά Γιώρη Ζουγανέλη, που επιτέλεσε σημαντικό έργο στο νησί και έμεινε χαραγμένος στη μνήμη πολλών. Επέλεξα να αναδείξω το έργο προσωπικοτήτων που, έμπρακτα ο κάθε ένας με τον τρόπο του, προσέφεραν κάτι σε αυτόν τον τόπο. Ένας από αυτούς ήταν και ο Παπα Γιώρης Ζουγανέλης. Στο ντοκιμαντέρ μιλά ο ίδιος, η οικογένειά του, φίλοι και συμπολίτες του, που δεν θα τον ξεχάσουν ποτέ».