Ειρήνη Κουκά: «Έχω γνωρίσει τη Μύκονο με τα αλώνια, τότε που οι άνθρωποι έφερναν νερό από το πηγάδι»

Αγαπά την παράδοση και στηρίζει με κάθε τρόπο την πολιτιστική εικόνα του νησιού, αναδεικνύοντας δράσεις, εκδηλώσεις και δρώμενα που ενισχύουν αυτήν την πλευρά. Η Ειρήνη Κουκά, η οποία μεγάλωσε στο νησί των ανέμων και ζει εκεί μέχρι σήμερα, είναι ένα πρόσωπο-κλειδί της ομάδας του Συλλόγου «Ανεμόμυλοι», καθώς υπήρξε Αντιπρόεδρος για τέσσερα χρόνια, ενώ παράλληλα έχει λειτουργήσει ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του Συλλόγου και άλλων πολιτιστικών -και όχι μόνο- φορέων, με στόχο τη συνεχή ανάπτυξη του πολιτισμού και τη διατήρηση της κληρονομιάς του τόπου.

Ποια είναι η σχέση σας με τη Μύκονο;

Είμαι γέννημα θρέμα Μυκονιάτισσα. Κατάγομαι από δύο πολυμελείς οικογένειες, που έχουν βαθιές ρίζες στο νησί. Ο Πατέρας Βασίλειος τις ονόμαζε βιβλικές. Νομίζω, μάλιστα, πως συγγενεύω με το μισό νησί (γέλια). Έχω γνωρίσει τη Μύκονο με τα αλώνια, τότε που οι άνθρωποι έφερναν νερό από το πηγάδι. Ή άναβαν την λουξ τα βράδια. Μία Μύκονο που πολλοί αναπολούν. Εδώ πήγα σχολείο και έπειτα, έκανα σπουδές στην ψυχολογία. Ύστερα, για περίπου 15 με 20 χρόνια εργάστηκα στο αεροδρόμιο του νησιού και τώρα ασχολούμαι με τον τουριστικό κλάδο, καθώς διατηρούμε μια οικογενειακή επιχείρηση.

Ποια είναι το αγαπημένα σας μέρη στη Μύκονο;

Ένα από τα αγαπημένα μου μέρη είναι ο Άγιος Στέφανος, στον οποίο έχω και την τύχη να μένω. Έχει ένα από τα πιο όμορφα ηλιοβασιλέματα και είναι δομημένος αμφιθεατρικά, με απεριόριστη θέα, που δίνει την εντύπωση ότι το Αιγαίο είναι μια αρχαία σκηνή θεάτρου με πρωταγωνίστρια τη Δήλο. Από εκεί και πέρα, έχει μεγάλο ενδιαφέρον και η φύση της Μυκόνου, που είναι εξαιρετικά όμορφη. Σε κάποιον που πρόκειται να επισκεφτεί το νησί, θα πρότεινα σίγουρα τη βιβλιοθήκη του Παναγιώτη Κουσαθανά και το Cine Manto, που προσωπικά μου αρέσει να το αποκαλώ «καλλιτεχνικό καφενείο». Είναι πολλές οι ομορφιές της Μυκόνου, τόσες που θα μπορούσα να σας αραδιάσω έναν τεράστιο κατάλογο.

“Ένα από τα αγαπημένα μου μέρη είναι ο Άγιος Στέφανος, στον οποίο έχω και την τύχη να μένω. Έχει ένα από τα πιο όμορφα ηλιοβασιλέματα και είναι δομημένος αμφιθεατρικά, με απεριόριστη θέα, που δίνει την εντύπωση ότι το Αιγαίο είναι μια αρχαία σκηνή θεάτρου με πρωταγωνίστρια τη Δήλο”

Θεωρείτε πως υπάρχει μια κινητικότητα όσον αφορά τα πολιτιστικά δρώμενα που λαμβάνουν χώρα στη Μύκονο τον χειμώνα;

Σίγουρα υπάρχει έντονη κινητικότητα, η οποία τα τελευταία χρόνια είναι συνεχώς αυξανόμενη. Θα το ονόμαζα «πολιτιστικό οργασμό». Οι Σύλλογοι στο νησί έχουν πολλαπλασιαστεί και η διοίκηση του εκάστοτε Συλλόγου είναι ιδιαίτερα δραστήρια. Υπόδειγμα δράσεων τα καλλιτεχνικά εργαστήρια της ΚΔΕΠΠΑΜ, αλλά και Σύλλογοι, όπως ο δικός μας, που δίνουν ευκαιρίες στους ανθρώπους εδώ, με την έννοια ότι δεν είναι «κλειστοί». Δίνουν την ευκαιρία, να ασχοληθεί κάποιος δημιουργικά προάγοντας την κοινωνική και πολιτιστική μας καθημερινότητα με δύναμη το ξεχωριστό του ταλέντο και διάθεση προσφοράς προς το σύνολο.

Πολλοί έχουν συνδέσει τη Μύκονο αποκλειστικά με τη νυχτερινή διασκέδαση. Θεωρείτε ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου έχει καταφέρει να διατηρηθεί;

Η νυχτερινή διασκέδαση σήμερα στο νησί απέχει από την ελληνική κουλτούρα. Προσωπική μου άποψη είναι ότι ο επισκέπτης μπορεί να διασκεδάσει με την ελληνική μουσική, τα νησιώτικα, το ζεϊμπέκικο. Αυτήν την πρόταση καλλιεργούμε μεταξύ άλλων. Βέβαια, αυτό που θέλω να τονίσω είναι πως ο Σύλλογός μας δεν είναι μόνο χορευτικός, αλλά και πολιτιστικός με πλήθος προτάσεων.

Όσον αφορά το αν διατηρείται η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας, θεωρώ πως πολλά ήθη και έθιμα διατηρούνται. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που προσφέρουν στον πολιτισμό του νησιού μας. Έχουμε τα πανηγύρια, τα θρησκευτικά μας ήθη, τους παραδοσιακούς μουσικούς μας, διατηρούμε ως Μυκονιάτες τα λαογραφικά μας στοιχεία, την αρχιτεκτονική, τον λαϊκό μας πολιτισμό. Γίνονται προσπάθειες και από τους επίσημους φορείς. Ωστόσο, θεωρώ πως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι πάσχουμε από υποδομές. Υποδομές που αφορούν και την περίπτωση των μνημείων μας αλλά και που επηρεάζουν τη φυσική μας κληρονομιά και δεν αφήνουν χώρο για οικολογική ευαισθησία. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν περίπου 38 σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος στο νησί, που λίγο-πολύ είναι χαμένες υποθέσεις. Πράγμα καταστροφικό, διότι όταν ένας άνθρωπος- κάτοικος ή επισκέπτης- που δεν γνωρίζει την ιστορία του τόπου, δεν μπορεί να τον σεβαστεί και αυτό είναι κάτι που με λυπεί πραγματικά.

Τι πιστεύετε προσφέρει ένας Πολιτιστικός Σύλλογος στα μέλη του;

Ο Σύλλογός μας αποτελείται από πολλά, δραστήρια και ενεργά μέλη. Πρόκειται για μια σύμπλευση ανθρώπων, διαφορετικών μεταξύ τους, που όλοι μαζί έχουμε ένα κοινό όραμα. Εκτός του χορού που μας φέρνει κοντά σε τακτική βάση, έχουμε πάρει διάφορες πρωτοβουλίες ως ομάδα, όπως να καλλωπίσουμε τον Φάρο Αρμενιστή, να καθαρίσουμε μονοπάτια, να κάνουμε αρχαιολογικές εξερευνήσεις, θεματικά ημερολόγια και εκδηλώσεις που αφορούν τη Μύκονο, τη Δήλο μας, τη μουσική και χορευτική μας παράδοση και ιστορία, εικαστικές εκθέσεις, ιστορικά αφιερώματα, πολιτιστικά ταξίδια με ωφέλιμο για την κοινωνία της Μυκόνου τουριστικό και οικονομικό αντίκτυπο. Κυρίως όμως, θεωρώ πως ο Σύλλογός μας προσφέρει την ευκαιρία να είσαι ο εαυτός σου, αλλά και να ανακαλύψεις τον καλύτερο εαυτό σου. Ταυτόχρονα, σου δίνει το βήμα να εκφραστείς ελεύθερα και να γνωρίσεις νέους, ενδιαφέροντες, δημιουργικούς, δυναμικούς και πρωτοπόρους ανθρώπους του πολιτισμού, με απώτερο σκοπό να εξερευνούμε νέους τρόπους ώστε να δείχνουμε ότι η παράδοση και ό,τι την αφορά δεν είναι πράγματα στατικά, αλλά πράγματα που όλοι πρέπει να διατηρούμε.

“Ο Σύλλογός μας αποτελείται από πολλά, δραστήρια και ενεργά μέλη. Πρόκειται για μια σύμπλευση ανθρώπων, διαφορετικών μεταξύ τους, που όλοι μαζί έχουμε ένα κοινό όραμα”

Ποιά είναι η δική σας σχέση με τον Σύλλογο των Ανεμόμυλων;

Υπήρξα Αντιπρόεδρος από το 2016 έως το 2019 -αν και ο Σύλλογος, προϋπήρχε ως χορευτική ομάδα από το 2013 περίπου. Επίσης, επειδή εγώ η ίδια ψάχνω πράγματα για τη δική μου πρόοδο, μόλις βρίσκω κάτι που με εξελίσσει, θέλω να το μοιράζομαι με τους φίλους μου. Σα να μοιράζομαι μαζί τους ένα καλό κρασί. Έχω συμβάλλει στις επαφές με σημαντικούς ανθρώπους και φορείς του πολιτισμού για παράδειγμα από τη Νότια Ιταλία, την Κύπρο, την Πάτρα, την Ελευσίνα, την Αθήνα, άλλα νησιά, την Unesco, συλλόγους κλπ. Πιστεύω ότι λειτουργώ επικουρικά και σαν δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ δύο δημιουργικών πλευρών. Αυτή την περίοδο συνεισφέρω περισσότερο στη διάδραση με τον κόσμο, καθώς είμαι μέρος των διαχειριστών της εικόνας μέσα από τη σελίδα του Συλλόγου στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Σύντομα, μάλιστα, με τη βοήθεια του μέλους μας κου Ρουμελιώτη, φτιάχνουμε και μια ξενόγλωσση. Η επικοινωνία και η εξωστρέφεια, θεωρώ πως είναι σήμερα εύστοχη δράση και εργαλείο πολιτισμού. Εν κατακλείδι, στον Σύλλογο δεν θεωρώ πως κάνω κάτι το σημαντικό, απλά είμαι ο εαυτός μου, έχω προτεραιότητα τον τόπο μου, βρίσκομαι στο πλευρό ανθρώπων που εκτιμώ και μοιράζομαι μαζί τους τις ανησυχίες και τις προσδοκίες μου. Και ευχαριστώ τον πρόεδρο μας και το Δ.Σ. που θεσμικά αγκαλιάζουν με αυτόν τον τρόπο τα μέλη τους.

Φαντάζομαι πως οι σχέσεις μεταξύ των μελών της ομάδας είναι ισχυρές. Νιώθετε σαν μια μεγάλη οικογένεια;

Αυτό είναι γεγονός. Σκεφτείτε, επειδή η κόρη μου σπουδάζει στην Αθήνα, λείπω αρκετά συχνά, αλλά όταν επιστρέφω ανυπομονώ να τους δω. Βλέπω τη φίλη μου την Αναστασία Ασημομύτη, που ταξιδέψαμε μαζί πάνω από 8.000 χλμ ώστε να αναδείξουμε τη Μύκονο, βλέπω τον Τάσο Ξυδάκη, ο οποίος μερόνυχτα ετοιμάζει μια καινούρια δράση ή μια καινούρια ιδέα, τον Πρόεδρο, Παναγιώτη Γαλάτη, που όταν τελειώνει το μάθημα, καλεί όλη την ομάδα σπίτι του να πιούμε ένα κρασί. Ή ακόμα και τη σπουδαία φιλέλληνα από τον Καναδά, την ταμία μας, Leanne Vorrias, μια απόλυτα μητρική φιγούρα για μας, που μας συμπεριλαμβάνει στις καλλιτεχνικές δράσεις της. Ή τη Στέλλα μας που σύντομα οι Ανεμόμυλοι θα τη συνοδεύσουν ως νύφη. Πώς αυτούς τους ανθρώπους να μην τους θεωρείς οικογένεια; Βέβαια, υπάρχουν και συγγενικές σχέσεις στην ομάδα. Από τη μεριά μου για παράδειγμα, είναι 7 άτομα ενεργά στον Σύλλογο, συμπεριλαμβανομένων της αδερφής μου Μαρίας και των κορών μας. Η ανηψιά μου δε, ήταν αυτή που είχε τον ρόλο της Μαντώ Μαυρογένη στην ταινία του Αντώνη Κιούκα. Το ίδιο φυσικά συμβαίνει και με άλλα μέλη.

Η Μαντώ Μαυρογένη αποτελεί έμπνευση για τους Μυκονιάτες, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που πραγματοποιούνται εκδηλώσεις ή άλλα δρώμενα προς τιμήν της.

Θεωρώ ότι κάθε Σύλλογος στη Μύκονο έχει χρέος να αποτίει φόρο τιμής στη μεγάλη αυτή επαναστάτρια και ιδεολόγο. Αυτό υπήρξε μεγάλη προτεραιότητα και επιδίωξη προσωπική αλλά και των μελών μας. Η ιστορία της, δίνει την ευκαιρία για δράσεις, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί πόλο έλξης για τα νέα κορίτσια που μπορούν σίγουρα να ταυτιστούν με τη νεότητα και τον ιδεαλισμό της. Μέχρι σήμερα, επτά διαφορετικά νέα κορίτσια έχουν λάβει μέρος με τη φορεσιά της Μαντούς σε ταινίες, δρώμενα, επετειακές εκδηλώσεις και φωτογραφίσεις

Ποιά είναι η σημασία του χορού στη ζωή σας;

Ο χορός είναι έκφραση. Πολλοί είναι εκείνοι που έχουν περιγράψει τον χορό με τα πιο όμορφα λόγια. Εγώ, επειδή είμαι εγκεφαλικός άνθρωπος, πιστεύω πως ο χορός είναι μια διαδικασία μάθησης, είναι τέχνη, είναι στίγμα, είναι ιστορική αφήγηση, αλλά κυρίως είναι η αφορμή. Η αφορμή για να γνωρίσεις πράγματα αλλά και ξεχωριστούς, ενδιαφέροντες, λαμπερούς ανθρώπους.

Ο κόσμος στη Μύκονο δείχνει ενδιαφέρον για τους παραδοσιακούς χορούς;

Υπάρχει ενδιαφέρον και από τον κόσμο εδώ στη Μύκονο, αλλά θαρρώ και από τους επισκέπτες του νησιού μας. Τρελαίνονται για τους χορούς μας. Παράλληλα, κάθε χρόνο έρχονται πολλοί εποχιακοί εργαζόμενοι, που επίσης δείχνουν ενδιαφέρον και επιθυμούν να περάσουν δημιουργικά τον χρόνο τους στο νησί. Δεν έχει σημασία αν έρχονται για λίγο ή για πολύ, σημασία έχει ότι αυτό που τους δίνει ο τόπος μας, το «ταξιδεύουν» έπειτα και κάπου αλλού. Γίνονται «πρεσβευτές» του τόπου μας και της κουλτούρας του

“Εγώ, επειδή είμαι εγκεφαλικός άνθρωπος, πιστεύω πως ο χορός είναι μια διαδικασία μάθησης, είναι τέχνη, είναι στίγμα, είναι ιστορική αφήγηση, αλλά κυρίως είναι η αφορμή. Η αφορμή για να γνωρίσεις ενδιαφέροντες ανθρώπους και να κάνεις όμορφα πράγματα”

Έχετε να θυμάστε κάποιο αστείο περιστατικό από τις πρόβες ή τις εκδηλώσεις του Συλλόγου;

Θυμάμαι όταν είχαμε πάει στην Κίνα, εγώ και ο Παναγιώτης Γαλάτης είχαμε αγοράσει δύο σπαθιά τύπου Σαμουράι (γέλια). Μας είπαν ότι δεν θα έχουμε θέμα και θα μπορέσουμε να τα φέρουμε πίσω στην Ελλάδα. Αλλά, τελικά δεν μας το επέτρεψε η αεροπορική εταιρεία της εσωτερικής πτήσης, οπότε αναγκαστικά τα αφήσαμε. Οι υπεύθυνοι εκεί, μας είπαν χαρακτηριστικά «Ή θα τα αφήσετε ή σας μπουζουριάζουμε». Ακόμα το θυμάμαι και γελάω.

Το ζεϊμπέκικο πρόσφατα εντάχθηκε στον κατάλογο άυλης κληρονομιάς της Ελλάδας. Πόσο σημαντική είναι αυτή η κίνηση;

Παρακολούθησα όλη τη διαδικασία και τη σκληρή δουλειά που έγινε ώστε να επιτευχθεί ο συγκεκριμένος στόχος. Όλο αυτό το ανέλαβε ο Θωμάς Κολοβός, ο οποίος είναι ο Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Ζεϊμπέκικου. Ο ίδιος ένωσε εκατό περίπου ανθρώπους (μουσικούς, ακαδημαϊκούς, λόγιους κ.α.) και έφερε αυτό το όμορφο αποτέλεσμα προβάλλοντας, φωτίζοντας, επικαιροποιώντας στο διηνεκές αυτόν τον παγκοσμίως μοναδικό χορό, με τις πανάρχαιες ρίζες. Με τον τρόπο μου, συνείσφερα κι εγώ σε αυτή την προσπάθεια και χαίρομαι πραγματικά που έτσι η Μύκονος ενεπλάκη σε αυτό. Χρειάστηκαν, μεταξύ άλλων, επιστολές στήριξης και συγκεντρώθηκαν αρκετές από το νησί, τους φορείς του -όπως η ΚΔΕΠΠΑΜ,- τους συνεργάτες μας αλλά και μέλη μας όπως η κα Καζετόρη εκ μέρους του απόδημου Ελληνισμού της Αμερικής.